Jak sam tytuł wskazuje autor biografii Janusza Radziwiłła koncentruje się na jego politycznych dokonaniach, choć niewątpliwie prywatny wymiar tej postaci z licznymi międzynarodowymi koneksjami umożliwiłby napisanie fascynującej biografii skupiającej się wyłącznie na życiu osobistym tej postaci.
Janusz Radziwiłł – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej arystokracji XX wieku wywodził się z berlińskiej linii tego litewskiego rodu.
Choć urodził się w Berlinie i swoje lata młodości spędził w Niemczech lub w dobrach radziwiłłowskich na terenie zaboru pruskiego, to los związał go z Wołyniem odziedziczonym po ojcu księciu Ferdynandzie.
Przyszedł na świat 3 września jako najmłodsze dziecko Ferdynanda Radziwiłła i i Pelagii z Sapiehów. Jego najstarszy brat Michał, inaczej niż reszta rodziny, szybko stał się admiratorem Niemców i Bismarcka. Jego proniemieckie wypowiedzi szczerze oburzały rodziców. Średni brat Karol zmarł w 1906 roku niespełna 4 miesiące po ślubie z Marią Zamoyską.
W konsekwencji na dziedzica swoich dóbr Ferdynand Radziwiłł wyznaczył najmłodszego z synów – Janusza.
Usamodzielnienie się w momencie przejęcia majątku Szpanów, a później Nieborowa było jednym z najważniejszych etapów w życiu Janusza Radziwiłła. Od samego początku było jasne, że jest świetnym gospodarzem i zarządcą, w zasadzie wszelkie jego ekonomiczne przedsięwzięcia przynosiły zysk.
Warto w tym miejscu wspomnieć, iż w związku z trafnymi posunięciami ekonomicznymi Janusz Radziwiłł nabył w 1912 roku pałac przy ul. Bielańskiej w Warszawie, zamieniony po wojnie na muzeum Lenina, a obecnie Muzeum Niepodległości.
W latach 1917 – 1918 stanął przed naszym narodem nie lada dylemat – u boku jakiego państwa Polska ma szanse się odrodzić i jaki ma być kształt terytorialny i polityczny naszej Ojczyzny.
We Francji grupa działaczy utworzyła Komitet Narodowy Polski (KNP) z Romanem Dmowskim na czele, organizację silnie związaną z narodową demokracją, której Janusz Radziwiłł zawsze będzie przeciwnikiem.
Z drugiej strony frontu, w okupowanej przez Niemców Warszawie, powstała Tymczasowa Rada Stanu, zamieniona wkrótce na Radę Regencyjną w której nasz bohater piastował stanowisko dyrektora departamentu spraw politycznych w Ministerstwie Skarbu.
Od 6 do 21 października Janusz Radziwiłł i Adam Ronikier prowadzili rozmowy z przedstawicielami Berlina w sprawie ochrony Polski przed bolszewizmem przez oddziały niemieckie przebywające w Królestwie. Książę Radziwiłł rozpoczął również próby tworzenia rządu koalicyjnego z udziałem lewicy, które jednak zakończyły się fiaskiem. Rozmowy te odbywały się już w atmosferze oczekiwania na Józefa Piłsudskiego, w Warszawie urządzono manifestację na jego cześć. Coraz częściej także głoszono, iż w nowym gabinecie nie powinny zasiadać osoby skompromitowane w życiu politycznym Królestwa, a Janusz Radziwiłł znalazł się na czarnej liście narodowej demokracji.
Po wycofaniu się ze świata wielkiej polityki książę skupił się przede wszystkim na pracy przy likwidacji skutków wojny w swoich gospodarstwach.
Jednak, gdy Ojczyzna była w potrzebie nie wahał się wstąpić do wojska i jako żołnierz 2 Dywizji Jazdy walczył w 1920 roku z najazdem bolszewickim na Polskę.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozpoczął się proces jednoczenia partii politycznych, aby miały one wymiar ogólnopolski.
W tym procesie czynny udział brał również nasz bohater, który wszedł w skład Rady Naczelnej utworzonej w dniu 9 kwietnia 1919 roku partii – Stronnictwa Pracy Konstytucyjnej (od 21 II 1920 r. – Stronnictwo Prawicy Narodowej). Partia poparła Piłsudskiego w jego dążeniach do federacji oraz wysunęła postulat sojuszu z Ukrainą przeciw Rosji Sowieckiej. W celu ugruntowania wpływów w Warszawie członkowie SPN kupili udziały w „Kurierze Polskim”. W wyborach w 1922 roku Janusz Radziwiłł nie wystartował, a partia ostatecznie poniosła klęskę wyborczą, co spowodowało przerzedzenie szeregów partii. W latach 1924 i 1925 SPN przejawiało małą aktywność, jednak podobną tendencje zauważono w całej Europie, gdzie konserwatyści coraz bardziej tracili na znaczeniu.
Ożywienie nastąpiło w drugiej połowie 1925 roku, gdy przeciwnik polityczny, narodowa demokracja straciła całą popularność wśród ziemiaństwa za sprawą uchwalenia reformy rolnej. Przewrót majowy otworzył nowe szanse przed konserwatystami. Postawa Piłsudskiego, który starał się zjednoczyć wokół siebie wszelkie grupy niezadowolonych z wcześniejszego systemu władzy, pozwalała na zaistnienie na scenie politycznej ugrupowaniom pozaparlamentarnym. Ostatecznie w nowym rządzie utworzonym 2 października 1926 roku znaleźli się Aleksander Meysztowicz oraz Karol Niezabytowski, co odebrano jako jednoznaczne przejście konserwatystów z SPN do obozu sanacji.
Współpraca z Piłsudskim zacieśniła się jeszcze przed wyborami w 1928 roku, kiedy Janusz Radziwiłł razem z Marszałkiem ustalali skład personalny na listach okręgowych Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem.
Rozmowy prowadzone na początku 1928 roku w obliczu narastającej rywalizacji pomiędzy Piłsudskim a Dmowskim spowodowały, że konserwatyści, a zwłaszcza SPN opowiedzieli się w wyborach za Marszałkiem.
Na jednej z list BBWR w okręgu 57 Łuck Równe na pierwszym miejscu znajdowało się nazwisko : Janusz Radziwiłł.
Konserwatyści w przyszłym Sejmie szczególny nacisk mieli kłaść na trzy zagadnienia: zmianę konstytucji, zmianę ordynacji wyborczej oraz współpracę z Piłsudskim. Sukces wyborczy SPN był niewątpliwy – działacze tej partii wreszcie dostali się do parlamentu. Uchwalenie konstytucji kwietniowej spełniło, wysuwane od lat, dążenia konserwatystów do zmiany ustroju państwa. Jednak śmierć Piłsudskiego i rozwiązanie BBWR pokazały, że konserwatyści znaleźli się nagle bez zaplecza politycznego w postaci sprawnie działającej partii. Jeszcze w wyborach parlamentarnych we wrześniu 1935 roku, wobec zbojkotowania ich przez opozycję, obsadzili kilka mandatów, by 30 października decyzją prezesa Walerego Sławka ulec rozwiązaniu.
Plany stworzenia w Polsce nowej jakości życia politycznego poprzez ostateczne wyeliminowanie partii politycznych nie powiodły się.
Decyzja o rozwiązaniu BBWR oznaczała także osobistą porażkę Janusza Radziwiłła, a ruch konserwatywny zaczął zamierać. Aby ratować sytuację utworzono nową partię konserwatywną o nazwie Stronnictwo Zachowawcze. Tym razem w nowo utworzonej partii Radziwiłł znalazł się poza Radą Naczelną.
W czasach swojej największej aktywności książę pełnił przeróżne funkcje, przeważnie prezesa, w licznych spółkach, stowarzyszeniach i organizacjach. I tak, został prezesem Aeroklubu Polskiego, Towarzystwa Międzynarodowych Konkursów Hippicznych w Łazienkach, Yacht Klubu Polskiego, był również Wiceprezesem Lewiatana.
Janusz Radziwiłł działał prężnie jako członek Związku Kawalerów Maltańskich. Zresztą działalność tę kontynuował również po II wojnie światowej.
Jesienią 1939 roku aresztowany przez NKWD, więziony w moskiewskiej Łubiance, został uwolniony w rezultacie interwencji włoskiego dworu królewskiego. Lata wojny przeżył w Warszawie, współpracując z Polskim podziemiem. Wykorzystując pokrewieństwo z dynastią Hohenzollernów interweniował osobiście u Goringa w sprawie aresztowanych profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podczas Powstania Warszawskiego uwięziony przez Niemców. Po zakończeniu wojny więzień sowieckiego łagru w Krasnogorsku. Po powrocie do kraju mimo śmierci ukochanej żony Anny w łagrze, szykan, utraty majątku i niemożności aktywnego działania, pozostał w kraju.
Janusz Radziwiłł zmarł 4 października 1967 roku w Warszawie.
Był niekwestionowanym autorytetem i duchowym przywódcą polskiej arystokracji.
Gorąco polecam zapoznanie się z biografią księcia Radziwiłła. Książka szczegółowo przedstawia polityczny i społeczny wymiar działalności tej nietuzinkowej postaci. Oprócz informacji na temat naszego bohatera, biografia zapoznaje nas z życiem politycznym i gospodarczym II Rzeczpospolitej, co czyni pozycję jeszcze bardziej interesującą.